200 εκατ. ευρώ αποζημίωση σε εν ζωή θύματα των Ναζί;

Η επίσκεψη του γερμανού καγκελαρίου την περασμένη εβδομάδα στη Βαρσοβία σήμανε την επανεκκίνηση των σχέσεων Γερμανίας – Πολωνίας. Είχαν μπει στον πάγο τα τελευταία χρόνια με τις κυβερνήσεις του εθνικολαϊκιστικού PIS του ορκισμένου αντιγερμανού Κατσίνσκι. Για τις πρώτες μετά το 2018 γερμανοπολωνικές κυβερνητικές διαβουλεύσεις πήγαν με τον Ολαφ Σολτς στη Βαρσοβία οι 12 από τους 15 υπουργούς της γερμανικής κυβέρνησης – συμφωνήθηκε ένα φιλόδοξο σχέδιο δράσης για την εντατικοποίηση της διμερούς συνεργασίας σε όλους τους τομείς – οικονομία, άμυνα, ασφάλεια.

Για το αγκάθι των πολεμικών αποζημιώσεων από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που ζητά η Πολωνία, δεν υπάρχει συγκεκριμένη πρόβλεψη στη συμφωνία, παρά μόνο ότι η Γερμανία παραδέχεται την ευθύνη για τις θηριωδίες των Ναζί. «Οι δύο κυβερνήσεις διεξάγουν εντατικό διάλογο για μέτρα στήριξης των εν ζωή θυμάτων της γερμανικής επίθεσης και κατοχής την περίοδο 1939 – 1945, καθώς και για τη μνήμη και την ασφάλεια», αναφέρεται γενικά. Το Γερμανοπολωνικό Ιδρυμα Συμφιλίωσης θα παίξει σε αυτό σημαντικό ρόλο. Μέσω αυτού του Ιδρύματος, το 2000 η Γερμανία είχε πληρώσει 1,8 δισεκατομμύρια μάρκα για πολωνούς θύματα των Ναζί.

Η διεκδίκηση

Η προηγούμενη κυβέρνηση του PiS ζητούσε πολεμικές αποζημιώσεις που έφταναν το 1,3 τρισ. ευρώ. Για τη διεκδίκησή τους είχε ορίσει ειδικό εντεταλμένο τον υφυπουργό Εξωτερικών, Αρκάντιους Μουλάρτσικ, ο οποίος επί κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ ακόμη επεδίωκε τη διαμόρφωση κοινού μετώπου με την Ελλάδα κατά της Γερμανίας. Τον Δεκέμβριο του 2022 ο Μουλάρτσικ πρότεινε τη διεξαγωγή διεθνούς διάσκεψης για τις γερμανικές πολεμικές επανορθώσεις με τη συμμετοχή και άλλων ενδιαφερόμενων χωρών, όπως η Ελλάδα. Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών απάντησε ότι «το θέμα παραμένει ανοιχτό και η επίλυσή του, που είναι πρωτίστως θέμα αρχής, θα είναι επωφελής για όλες τις εμπλεκόμενες χώρες». Η εκστρατεία του PiS σταμάτησε με την ήττα του στις τελευταίες εκλογές και την αποχώρησή του από την κυβέρνηση.

Η νέα φιλελεύθερη – φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση υπό τον Ντόναλντ Τουσκ ενδιαφέρεται για καλές και στενές σχέσεις με τη Γερμανία, απομακρύνεται από τις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του PiS. Ο Τουσκ επανήλθε στη γραμμή των προ-PiS κυβερνήσεων της Πολωνίας, που θεωρούσαν λήξαν το θέμα των πολεμικών επανορθώσεων. Ωστόσο, και ο Τουσκ με την κυβέρνησή του θέλουν μία αποζημίωση θυμάτων της ναζιστικής κατοχής, που θα ικανοποιεί και το αίτημα της πολωνικής κοινωνίας.

Υπό συζήτηση

Σύμφωνα με την έγκυρη εφημερίδα «Ζιντόιτσε Τσάιτουνγκ», υπό συζήτηση είναι ένα ποσό 200 εκατομμυρίων ευρώ για να αποζημιωθούν εν ζωή θύματα των Ναζί. Ο επιτετραμμένος της γερμανικής κυβέρνησης για την Πολωνία, Ντίτμαρ Νίταν (SPD), δηλώνει στην εφημερίδα ότι η πολωνική πλευρά συμφώνησε καταρχήν με την «ανθρωπιστική χειρονομία» και η γερμανική κυβέρνηση είναι έτοιμη να καταβάλει το ποσό μέσω του Ιδρύματος Πολωνογερμανικής Συμφιλίωσης. Ο Νίταν ελπίζει ότι αυτό μπορεί να συμβεί άμεσα, εντός του φθινοπώρου.

Σήμερα ζουν στην Πολωνία περίπου 40.000 θύματα της ναζιστικής κατοχής. Ηταν παιδιά με τους γονείς τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, καταναγκαστικής εργασίας, στο γκέτο της Βαρσοβίας. Οι περισσότεροι είναι άνω των 90 ετών, επείγει η αποζημίωσή τους. «Η κατάσταση των ηλικιωμένων θυμάτων είναι αυτή που μας συγκινεί πολύ. Θα αναλάβουμε δραστηριότητες για αυτό», υποσχέθηκε ο Σολτς στη Βαρσοβία.

Η αποζημίωση της συγκεκριμένης κατηγορίας θυμάτων θα είναι μέρος ενός συνολικού πακέτου. Θα περιλαμβάνει επίσης ένα «Γερμανοπολωνικό Σπίτι» ως τόπο μνήμης στο Βερολίνο, αλλά και τη συμβολή της Γερμανίας στη διασφάλιση της αμυντικής ικανότητας της Πολωνίας. Σε κάθε περίπτωση, δεν θα πρέπει να είναι λίγα, για να ικανοποιούν την κυβέρνηση Τουσκ και τους Πολωνούς.