Τι είναι ένα όνομα;

Καμιά φορά πρέπει να κάνεις λίγο πίσω αν θέλεις να δεις πιο νηφάλια το παρόν. Βρισκόμαστε στις αρχές της δεκαετίας του 1930, μια ταραγμένη περίοδο, και στη Γαλλία, που ζει με κάποια καθυστέρηση τις συνέπειες του Μεγάλου Κραχ. Μεταξύ 1932 και 1934 η ανεργία αυξάνεται κατά 25%, κάπου 340.000 άνθρωποι είναι χωρίς απασχόληση στη χώρα. Οι αλλεπάλληλες αλλαγές πρωθυπουργών δεν λύνουν τίποτα, ο προϋπολογισμός γίνεται όλο και πιο ελλειμματικός. Περισσότερο πλήττονται οι μεσαίες και οι λαϊκές τάξεις, γεγονός που εμπνέει έναν αυξανόμενο αντικοινοβουλευτισμό. Την κρίση έρχονται να οξύνουν τρία πολιτικο-οικονομικά σκάνδαλα, με αποκορύφωμα την υπόθεση Σταβινσκί.

Αρχές του 1934, έρευνα αποκαλύπτει πως ένας απατεώνας ονόματι Αλεξάντρ Σταβινσκί κατάφερε να υπεξαιρέσει περισσότερα από 200 εκατομμύρια φράγκα, με τη συνέργεια του βουλευτή-δημάρχου της Μπαγιόν. Αποκαλύπτεται επίσης πως ο ρωσοεβραϊκής καταγωγής Σταβινσκί είχε ήδη διωχθεί για απάτη και η δίκη του είχε αναβληθεί συνολικά 19 φορές. Η έρευνα φέρνει στο φως τις σχέσεις του απατεώνα με όλα τα επίπεδα τις εξουσίας, από την αστυνομία μέχρι τον Τύπο και τη Δικαιοσύνη. Το σκάνδαλο είναι τεράστιο, επιφέρει, μεταξύ άλλων, και την αποπομπή του διοικητή της αστυνομίας. Η Ακροδεξιά βρίσκει ευκαιρία να ξεσπαθώσει διοργανώνοντας βίαιες διαδηλώσεις. Στις 6 Φεβρουαρίου του 1934, μία αντικοινοβουλευτική διαδήλωση στην Place de la Concorde καταλήγει στον θάνατο 19 ανθρώπων (18 πολίτες, ένας αστυνομικός) και τον τραυματισμό εκατοντάδων άλλων. Την επομένη, η δεύτερη κυβέρνηση του Εντουάρ Νταλαντιέ πέφτει – είχε συμπληρώσει μόλις οκτώ ημέρες στην εξουσία.

Τα γεγονότα της 6ης Φεβρουαρίου κινητοποιούν τη γαλλική Αριστερά ώστε να πολεμήσει από κοινού τον «κίνδυνο του φασισμού». Ο Χίτλερ είναι ήδη καγκελάριος της Γερμανίας, από το 1933, ο Ενγκελμπερτ Ντόλφους έχει εγκαταστήσει ένα απολυταρχικό κράτος στην Αυστρία, ο Μουσολίνι εδραιώνει τη θέση του στην Ιταλία, το ίδιο κάνει και ο Στάλιν στην ΕΣΣΔ. Τα κόμματα της γαλλικής Αριστεράς είναι, από χρόνια, έντονα διχασμένα. Κομμουνιστές και Σοσιαλιστές, ειδικότερα, αδυνατούν να συνεννοηθούν. Οι ταραχές, όμως, τους πείθουν ότι μόλις έχουν γίνει μάρτυρες μιας απόπειρας πραξικοπήματος. Η αγανάκτηση τους φέρνει κοντά. Με πρωτεργάτη τον σοσιαλιστή Λεόν Μπλουμ, το Γαλλικό Τμήμα της Εργατικής Διεθνούς (SFIO, οι τότε σοσιαλιστές), το (κεντροαριστερό) Ριζοσπαστικό Κόμμα και το Κομμουνιστικό Κόμμα συγκροτούν το Λαϊκό Μέτωπο – με ένα πρόγραμμα αρχικά ελάχιστα ανεπτυγμένο, συμπτυγμένο στο τρίπτυχο «Ψωμί, Ειρήνη, Ελευθερία».

Η δύναμη που επιδεικνύει το Λαϊκό Μέτωπο στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 1936 στηρίζεται στη λογική της απόσυρσης. Στον πρώτο γύρο, κάθε υποψήφιος μπορεί να κατέβει με τα χρώματα του κόμματός του: σοσιαλιστικό, κομμουνιστικό ή ριζοσπαστικό. Στον δεύτερο γύρο, όμως, οι υποψήφιοι με τα χαμηλότερα ποσοστά αποσύρονται υπέρ του υποψηφίου του Λαϊκού Μετώπου που κατέλαβε την καλύτερη θέση. Και κάπως έτσι, το Λαϊκό Μέτωπο κερδίζει 386 από τις 608 έδρες του κοινοβουλίου. Μόνοι τους οι Σοσιαλιστές εξασφαλίζουν κοντά δύο εκατομμύρια ψήφους, είναι για πρώτη φορά το ισχυρότερο κόμμα, ο Λεόν Μπλουμ αναλαμβάνει λοιπόν πρωθυπουργός της πρώτης κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου – την οποία στηρίζουν, χωρίς όμως να συμμετέχουν, οι Κομμουνιστές.

Μείωση των ωρών εργασίας στις 40 εβδομαδιαίως, θέσπιση ετήσιας άδειας μετ’ αποδοχών, δύο εβδομάδων, για όλους τους εργαζομένους, γενίκευση των συλλογικών συμβάσεων, αναγνώριση της συνδικαλιστικής ελευθερίας είναι μερικές μόνο από τις μεταρρυθμίσεις που εφάρμοσε η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου γράφοντας ιστορία. Μεταξύ 1930 και 1939, ωστόσο, καμία κυβέρνηση στη Γαλλία δεν κατάφερε να ανασχέσει την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης και το Λαϊκό Μέτωπο δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Για να μη μακρηγορούμε, η διάρκεια της ζωής του περιορίστηκε στα τέσσερα χρόνια και πολλές από τις μεταρρυθμίσεις του ακολούθως ακυρώθηκαν. Για αυτό και κάποιοι, ανάμεσά τους ο γάλλος πολιτολόγος Ζεράρ Γκρινμπέρ, το χαρακτηρίζουν σήμερα μία «θεμελιώδη πολιτική αποτυχία». Εν τούτοις, παραμένει μία από τις πιο λαμπρές σελίδες στην ιστορία της γαλλικής Αριστεράς. Εξ ου και η απόφαση Σοσιαλιστών, Κομμουνιστών, Οικολόγων και Ανυπότακτων να βαφτίσουν Νέο Λαϊκό Μέτωπο τη σύμπραξη που αποφάσισαν, βάζοντας στην άκρη τις πολλές διαφορές τους, εν όψει των πρόωρων κοινοβουλευτικών εκλογών στη Γαλλία.

Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο έχει ένα μεγάλο ντεζαβαντάζ: τον Ζαν-Λικ Μελανσόν, τον διχαστικό όσο δεν πάει και νάρκισσο μέχρι γραφικότητας επικεφαλής της Ανυπότακτης Γαλλίας. Εχει επίσης ένα οικονομικό πρόγραμμα που όπως κομψά έγραψε η «Monde» εμπεριέχει «μία σαφή αποστασιοποίηση από το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Σταθερότητας». Μπορεί ανά πάσα στιγμή να διαλυθεί στα εξ ων συνετέθη, όπως διαλύθηκε και η NUPES, ο Μελανσόν σίγουρα κάνει ό,τι μπορεί για αυτό, αδυνατώντας να αποδεχθεί το γεγονός ότι δεν έχει πια αυτός την ηγεμονική θέση – στις ευρωεκλογές η Ανυπότακτη Γαλλία απέσπασε ένα 9,9% των ψήφων έναντι 13,8% για τη σοσιαλιστική λίστα υπό τον Ραφαέλ Γκλικσμάν. Αλλά, κακά τα ψέματα, αυτό το νέο Λαϊκό Μέτωπο είναι η μεγαλύτερη ελπίδα που έχει σήμερα η Γαλλία να μην αποκτήσει σύντομα ακροδεξιό πρωθυπουργό, η μεγαλύτερη ελπίδα που έχει η Ευρώπη να μην πάρει συλλογικά, όχι ακόμα τουλάχιστον, τον κατήφορο. Και για αυτό, ο Εμανουέλ Μακρόν δεν έχει να κατηγορήσει παρά μόνο τον εαυτό του.