Ινδία: Ποινική δίωξη στην Αρουντάτι Ρόι για δηλώσεις που είχε κάνει 14 χρόνια πριν

Την περασμένη εβδομάδα, ο πιο υψηλόβαθμος αξιωματούχος του Δελχί έδωσε την άδεια να ξεκινήσουν διαδικασίες δίωξης της βραβευμένης συγγραφέα Αρουντάτι Ρόι.

Η Ρόι θα διωχθεί βάσει των αυστηρών αντιτρομοκρατικών νόμων της Ινδίας. Ο νόμος περί παράνομων δραστηριοτήτων (πρόληψη) (UAPA) είναι διαβόητος για το γεγονός ότι καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την αίτηση αποφυλάκισης με εγγύηση, με αποτέλεσμα συχνά την πολυετή κράτηση μέχρι την ολοκλήρωση της δίκης.

Η κυβέρνηση Μόντι έχει κατηγορηθεί ότι χρησιμοποιεί το νόμο για να φιμώσει τους επικριτές, συμπεριλαμβανομένων ακτιβιστών, δημοσιογράφων και μελών της κοινωνίας των πολιτών.

Τι είχε δηλώσει 14 χρόνια πριν

Η κ. Ρόι, 62 ετών, συγγραφέας και ακτιβίστρια, βρίσκεται στο εδώλιο του κατηγορουμένου για σχόλια σχετικά με το Κασμίρ, σύμφωνα με πληροφορίες από το BBC.

«Το Κασμίρ δεν υπήρξε ποτέ αναπόσπαστο τμήμα της Ινδίας. Είναι ένα ιστορικό γεγονός. Ακόμα και η ινδική κυβέρνηση το έχει αποδεχτεί αυτό», δήλωσε σε ένα θυελλώδες, ολοήμερο συνέδριο στο Δελχί, που διοργάνωσε η Επιτροπή για την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων, τον Οκτώβριο του 2010.

Εκείνη την εποχή, το υπό ινδική διοίκηση Κασμίρ βρισκόταν σε αναταραχή, με τους ντόπιους να το περιγράφουν ως μια άγρια εξέγερση κατά της Ινδίας.

Τα σχόλια της είχαν ακολουθήσει τους θανάτους δεκάδων διαδηλωτών από τότε που ξέσπασαν νέες διαδηλώσεις υπέρ της ελευθερίας νωρίτερα εκείνο το έτος.

Η Ινδία και το γειτονικό Πακιστάν, αντίπαλοι με πυρηνικά όπλα, διεκδικούν πλήρως την αμφισβητούμενη περιοχή και έχουν διεξαγάγει δύο πολέμους γι’ αυτήν.

Τα σχόλια της κ. Ρόι πυροδότησαν, όπως ήταν αναμενόμενο, θύελλα διαμαρτυριών, με πολλούς επικριτές να αμφισβητούν την αφοσίωσή της στην Ινδία και την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, της οποίας ηγείτο τότε το κόμμα του Κογκρέσου, να απειλεί να τη συλλάβει με την κατηγορία της εξέγερσης. Ένας ανώτερος υπουργός δήλωσε ότι ενώ η Ινδία απολαμβάνει την ελευθερία του λόγου, «δεν μπορεί να παραβιάζει τα πατριωτικά αισθήματα του λαού».

«Από αγάπη και υπερηφάνεια, αυτά που λέω»

Υπήρξαν διαμαρτυρίες έξω από το σπίτι της κ. Ρόι σε μια αριστοκρατική γειτονιά του Δελχί. Κατατέθηκε ποινική δίωξη εναντίον της και ενός άλλου κατηγορούμενου, του Sheikh Showkat Hussain, καθηγητή νομικής από το Κασμίρ, με την κατηγορία ότι οι ίδιοι και δύο άλλοι κατηγορούνται για εξέγερση.

Η κ. Ρόι υπερασπίστηκε το δικαίωμά της στην ελευθερία του λόγου αμέσως μετά τη διαμάχη. «Στις εφημερίδες κάποιοι με κατηγόρησαν ότι έβγαλα ‘ομιλίες μίσους’, ότι θέλω να διαλυθεί η Ινδία. Αντιθέτως, αυτά που λέω προέρχονται από αγάπη και υπερηφάνεια», έγραψε σε απάντησή της.

«Προέρχεται από το ότι δεν θέλω να σκοτώνονται, να βιάζονται, να φυλακίζονται ή να τους βγάζουν τα νύχια για να τους αναγκάσουν να πουν ότι είναι Ινδοί… Κρίμα το έθνος που πρέπει να φιμώσει τους συγγραφείς του επειδή λένε τη γνώμη τους».

Γιατί μετά από 14 χρόνια;

Κάποιοι θεωρούν ότι πρόκειται για άλλη μια προσπάθεια του Μόντι, να φιμώσει τους επικριτές του. Ο συγγραφέας Amitav Ghosh έγραψε στο X: «Το κυνήγι της Ρόι είναι απολύτως ασυνείδητο. Είναι μια σπουδαία συγγραφέας και έχει το δικαίωμα στη γνώμη της. Θα πρέπει να υπάρξει διεθνής κατακραυγή κατά της δίωξής της για κάτι που είπε πριν από μια δεκαετία».

Όταν οι αρχές του Δελχί ενέκριναν τον Οκτώβριο να προχωρήσει η υπόθεση στο δικαστήριο, η Καναδή συγγραφέας και ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν προειδοποίησε τον κ. Μόντι στο Χ: «Δεν έχετε ιδέα τι θα εξαπολύσετε επιδιώκοντας αυτή την πολιτική δίωξη για να φιμώσετε τον πιο εύγλωττο κριτικό σας».

Θαυμαστές και επικριτές

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η κ. Roy έχει γράψει πολλά μη μυθοπλαστικά βιβλία και πολυάριθμα δοκίμια για θέματα όπως τα πυρηνικά όπλα, το Κασμίρ, τα μεγάλα φράγματα, η παγκοσμιοποίηση, το είδωλο των Dalit BR Ambedkar, συναντήσεις με μαοϊκούς αντάρτες και συνομιλίες με τον Edward Snowden και τον John Cusack.

Ο Θεός των μικρών πραγμάτων, ένα καθηλωτικό οικογενειακό έπος εμπνευσμένο από την οικογενειακή της παιδική ηλικία, πήρε το 1997 το βραβείο Man Booker – ένα «ντεμπούτο του Τάιγκερ Γουντς», που εκθείασε ο Τζον Άνταπντάικ – και έκανε τη Ρόι διάσημη συγγραφέα στα 35 της.

Η 62χρονη συγγραφέας είναι επίσης μια πολωτική φιγούρα στην Ινδία.

Οι θαυμαστές της τη βλέπουν ως κορυφαία φωνή των φιλελεύθερων αξιών και υπέρμαχο των περιθωριοποιημένων.

Οι επικριτές της, ωστόσο, έχουν κάψει ομοιώματά της, έχουν διακόψει εκδηλώσεις της και έχει αντιμετωπίσει κατηγορίες για εξέγερση και περιφρόνηση, περνώντας μάλιστα μια μέρα στη φυλακή επειδή διαμαρτυρήθηκε κατά των μεγάλων φραγμάτων.

Βρίσκουν πολλά από τα μη μυθοπλαστικά της κείμενα τσιριχτά, αφελή, εφηβικά, εγωκεντρικά και απλοϊκά, που πλασάρουν τη «γραφική φτώχεια». Ένας κριτικός έγραψε ότι πολύ συχνά στα δοκίμιά της η Ρόι «δεν καταφέρνει ποτέ να ασχοληθεί πραγματικά με τα στοιχεία».

Αλλαγές που οφείλονται και στη Ρόι

Από τις παρατηρήσεις της Ρόι το 2010, έχουν επέλθει σημαντικές αλλαγές.

Το 2019, η κυβέρνηση του κ. Μόντι ανακάλεσε το ημιαυτόνομο καθεστώς του Κασμίρ, διαιρώντας την περιοχή και μειώνοντας την πολιτική αυτονομία της υπό άμεσο ομοσπονδιακό έλεγχο.

Πολλοί πιστεύουν ότι η ελευθερία της έκφρασης έχει επίσης μειωθεί: από το 2014, η Ινδία έχει πέσει από την 150η στην 161η θέση στην κατάταξη της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα, σε σύνολο 180 χωρών.

Η Ρόι αρνήθηκε να σχολιάσει την τελευταία εξέλιξη.

Δεν είναι σαφές αν η αστυνομία έχει ερευνήσει τους ισχυρισμούς ή αν διαθέτει στοιχεία εναντίον της ίδιας και των άλλων κατηγορουμένων.

Δύο άτομα που αναφέρονται στην αρχική καταγγελία έχουν αποβιώσει. Αλλά ένα πράγμα είναι βέβαιο. Εάν ένας από τους πιο καταξιωμένους συγγραφείς της Ινδίας αντιμετωπίσει φυλάκιση βάσει ενός δρακόντειου αντιτρομοκρατικού νόμου, θα πυροδοτήσει παγκόσμια καταδίκη και οργή.