«Η κωμωδία μπορεί να είναι εργαλείο κριτικής»

Η σκηνή του θεάτρου Χώρος γεμίζει αυτή τη σεζόν με φως κι αιχμηρό χιούμορ. «Ο τελευταίος ασπροκόρακας», ένα από τα σημαντικότερα έργα του Αλέξη Σολομού, ζωντανεύει από το Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Ελενας Μαυρίδου. Πρόκειται για μία διαχρονική σάτιρα που με την οξεία της ματιά στηλιτεύει την υποκρισία και τις ανθρώπινες αδυναμίες κι εδώ αποκτάει αλληγορική διάσταση.

«Στο έργο στέκομαι στην ανάγλυφη γραφή των ρόλων, στο χιούμορ, στις ανατροπές και τα κλισέ και ειδικά στον τρόπο που ο Σολομός επιλέγει να λύσει τους κόμπους των ηρώων του. Πιστεύω πως κάνει μια βύθιση στην ανθρώπινη συμπεριφορά και μας παρουσιάζει με περίσσια τόλμη, όπως λέει και μια φίλη, ότι το “ύφασμα” του ανθρώπου είναι ελαττωματικό.Ισως γι’αυτό να παραμένει η σάτιρά του τόσο δυνατή και επίκαιρη ακόμα και 81 χρόνια μετά τη γραφή του», αναφέρει η Αγορίτσα Οικονόμου, η οποία πρωταγωνιστεί στην παράσταση μιλώντας στο «Νσυν».

Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από τους Ασπροκόρακες, τα τελευταία μέλη μιας μεγαλοαστικής ελληνικής οικογένειας με «περισπούδαστα» επιτεύγματα. Εξέχον μέλος της είναι η θεία Βιργινία, η ηρωίδα που ενσαρκώνει η ηθοποιός, επιλέγοντας να σταθεί συνοδοιπόρος της. «Είναι μια διεργασία που επιλέγω να γίνεται με αγάπη, υπομονή και κατανόηση. Οπότε δίπλα της θέλω να σταθώ, ούτε απέναντι, ούτε πίσω, ούτε από πάνω της, ούτε μπροστά της και αυτό διότι αν επέλεγα κάτι άλλο θα την έκρινα, θα την αμφισβητούσα και πολύ πιθανόν θα την αλλοίωνα και αυτό δεν της αξίζει της Βιργινίας», τονίζει η ηθοποιός.

Ανθρωποφαγική συμπεριφορά

Οι Ασπροκόρακες πεινάνε για τη διατήρηση ενός μεγαλοαστικού ονόματος, πλάθουν μια εικόνα εντελώς πλασματική και λειτουργούν ανθρωποφαγικά απέναντι στην αγάπη και όλα τα συναισθήματα. «Η ανθρωποφαγική συμπεριφορά που περιγράφει το έργο είναι μια συμπεριφορά που δεν κάνει εξαιρέσεις, γεννημένη από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο ανεξαρτήτως τάξης, φύλου, ηλικίας, μόρφωσης, οικογενειακών δεσμών κ.λπ. Είναι δυστυχώς διαχρονική και καθολική», υπογραμμίζει η πρωταγωνίστρια και συνεχίζει. «Η μεγαλοπρέπεια και η αναγνώριση είναι αναπόσπαστα μέρη μίας συνισταμένης πολλών πραγμάτων. Αν μέσα στα χαρακτηριστικά του ανθρώπου, εννοώντας τον τρόπο που σκέφτεται, που νιώθει, που συμπεριφέρεται θέσουμε και το ερώτημα του τι είναι, τι χωράει μέσα στην ανθρώπινη φύση πρέπει να λάβουμε υπόψη τις συνθήκες μέσα στις οποίες ζει και υπάρχει ο άνθρωπος. Οι ανάγκες του είναι σταθερές, αλλάζουν, εξελίσσονται σύμφωνα με τα ντιενεϊκά στοιχεία που γεννήθηκε και σύμφωνα με τα στοιχεία του περιβάλλοντός του μέσα στο οποίο μεγαλώνει και αναπτύσσεται. Στοιχεία που αλληλεπιδρούν, στοιχεία αλληλένδετα και όχι μεμονωμένα».

Οι παθογένειες της «αγίας» ελληνικής οικογένειας

Η παράσταση με χιούμορ αλλά και καυστικές αναφορές αναδεικνύει και πολλές παθογένειες της «αγίας» ελληνικής οικογένειας. «Κάτω από το πέπλο της αγάπης, μέσα από το φίλτρο της προστασίας και της ασφάλειας ένα τέρας ακονίζει τα νυχάκια του. Για κάθε καλό λόγο, ένα αυστηρό πρέπει, για κάθε χάδι, ένα λουρί που σφίγγει όλο και πιο πολύ. Οικογενειακή ιεραρχία, ηλικιακός φασισμός, τα νεότερα μέλη της οικογένειας είναι πολίτες β’ κατηγορίας που δεν πρέπει να έχουν συναισθήματα, απορίες, ανάγκες, θέσεις, επιθυμίες κ.λπ. Με πολύ μεγάλη ευκολία θα ορίσει τη ζωή τους, εννοείται και το μέλλον τους δίχως να τους αφήσει καμία επιλογή. Θα ευνουχίσει όνειρα, θα υπερπροστατεύσει τοξικά, θα περάσει μέσα από το πρίσμα της σύγκρισης όλα τα μέλη της, πάντα κάποιοι θα υπολείπονται, δεν θα ‘ναι αρκετά καλοί, έξυπνοι, όμορφοι, αδύνατοι, ψηλοί, αγνοί κ.λπ. κ.λπ., δεν αποδέχεται, δεν εμπιστεύεται, δεν αγαπά στην ουσία. Βεβαίως υπάρχουν πολλές αλήθειες μέσα στο έργο πιο μικρές ή πιο μεγάλες, πιο πικρές, πιο αστείες ή πιο γελοίες. Το αν θα προβληματιστεί το κοινό αυτό είναι κάτι που δεν μπορώ να το γνωρίζω. Ιδανικά θα ήθελα για αρχή να το αναγνωρίσει όλο αυτό, να δει στη συμπεριφορά των Ασπροκοράκων ίσως και τη δική του οικογένεια ή ακόμα καλύτερα τον ίδιο του τον εαυτό με αγάπη, ειλικρίνεια και γενναιότητα. Και ίσως να είναι αυτή η μεγαλύτερη αλήθεια που θα τους αποκαλυφθεί», επισημαίνει η Αγορίτσα Οικονόμου και καταλήγει.

«Η κωμωδία μπορεί να λειτουργήσει ενδεχομένως ως εργαλείο κριτικής (και όχι μόνο) απέναντι στις κοινωνικές συμβάσεις εάν ο αναγνώστης του έργου ή ο θεατής της παράστασης αναρωτηθεί στο τι θα ήθελε να αλλάξει ή να μεταβάλλει ή να εξελίξει προς το καλύτερο τις κοινωνικές αυτές συμβάσεις. Ενα έργο τέχνης, σ’ αυτήν την περίπτωση ένα θεατρικό έργο, θέτει ερωτήματα και αν το επιθυμούμε καλούμαστε να αναλογιστούμε τι είδους εργαλείο έχουμε στα χέρια μας και με ποιον τρόπο μπορούμε να πορευόμαστε μέσα από αυτό ή με αυτό».