Το μεγάλο στοίχημα της Δικαιοσύνης

Διαβάζω από τη νέα μέτρηση της Prorata για το κανάλι Attica: Σχεδόν ένας στους 7 πολίτες (ποσοστό της τάξης του 68%) θεωρεί ότι δεν θα αποδοθεί δικαιοσύνη για τα Τέμπη. Αντίστοιχα, μόλις το 28% θεωρεί ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη και ένα ποσοστό της τάξης του 4% δεν ξέρει/δεν απαντά. Σχετικά με το πόσο ικανοποιημένοι είναι οι πολίτες από τη συμμετοχή κάθε φορέα στη διαλεύκανση της υπόθεσης, σε ό,τι αφορά τη Δικαιοσύνη «πολύ ικανοποιημένο» δηλώνει το 12%, «αρκετά» το 13%, «όχι και τόσο» το 29% και «καθόλου» το 45%. Η γενική μας δυσπιστία για τη Δικαιοσύνη – προφανώς και σε μεγάλο της μέρος εύλογη – δεν είναι ένα ακόμη επιμέρους ποιοτικό στοιχείο στις απαντήσεις των πολιτών. Είναι ο πυρήνας του σημερινού προβλήματος και πέραν των Τεμπών. Είναι η αποτυχία ενός συγκεκριμένου κοινωνικοοικονομικού μοντέλου. Μιας αρχιτεκτονικής που θέλει την ηγεσία της Δικαιοσύνης να ορίζεται από τις κυβερνήσεις και τις κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες και όχι από το ίδιο το δικαστικό σώμα. Είναι επίσης μια μακρόχρονη διαπίστωση του κόσμου, των ευάλωτων στρωμάτων που με καχυποψία βλέπουν συχνά να εκδικάζονται μεταβιβάσεις πρώτων κατοικιών ενώ μια σειρά μεγάλων φοροφυγάδων απολαμβάνουν ασυλία. Οχι, δεν λέει κανείς για ατιμωρησίες, για α λα καρτ νόμους, για μια είδους μεροληψία σε αποφάσεις ή για μια ιδεολογικοποίηση της Δικαιοσύνης. Μιλά για το αυτονόητο. Και εδώ είναι το μεγάλο πρόβλημα του σημερινού νεοελληνικού κράτους. Μαζί και του πολιτικού συστήματος. Η απόδοση της δικαιοσύνης – συχνά εφάπτεται με την ταχύτητά της –, η αξιοκρατία και η μη εμπλοκή της με συμφέροντα είναι κρίσιμη παράμετρος για τη διατήρηση και ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Δεν θέλουμε μια κοινωνία και μια Δικαιοσύνη με εξαιρέσεις καλών δικαστών, αλλά με κανόνα τους καλούς δικαστές. Οπως δεν θέλουμε μια κοινωνία όπου με την πολιτική θα ασχολούνται οι μετεξεταστέοι της ζωής, αλλά τα πιο ενεργά και μαχόμενα κομμάτια της. Καταλαβαίνω τις διαφορετικές πλεύσεις των πολιτικών χώρων. Το διαφορετικό ιδεολογικό πρίσμα. Ενόψει όμως και της συζήτησης της συνταγματικής αναθεώρησης, θα μπορούσε να βρεθεί έστω ο ελάχιστος τόπος μιας συμφωνίας όπου το όλο θέμα θα μπει κεντρικά και η επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης θα είναι όντως με γνώμονα την ανεξαρτησία της και τη λειτουργία της ως θεσμικού αντίβαρου στο πεδίο της διάκρισης των εξουσιών. Η ενίσχυση του κύρους της Δικαιοσύνης δεν αφορά τις κυβερνήσεις αλλά το σύνολο του δημοκρατικού τόξου. Αλίμονο αν παγιωθεί μια καχυποψία για τους δικαστές, που εκ των πραγμάτων οδηγεί και σε αξιοποίηση – ακριβώς αυτής της τάσης – και από άλλες δυνάμεις που δεν πολυενδιαφέρονται για τη δημοκρατία.